නම් පොත හෙවත් විහාර අස්න

ලංකා ඉතිහාසයේ විශේෂ සලකුණක් තබන මහනුවර රාජධානි සමය සමාජ, ආර්ථික, දේශපාලනික මෙන් ම ආධ්‍යාපනික වශයෙන් ද අනන්‍ය ලක්‍ෂණ පළකරන යුගයකි. පංසල නොහොත් පිරිවෙණ කේන්ද්‍රකොටගත් අධ්‍යාපන ක්‍රමයක් ක්‍රියාත්මක වූ මෙම අවධියේ අධ්‍යාලපනය විධිමත් ලෙස හැඩගැසී තිබුණු බව ශේෂගත සාධක අනුව මැනවින් පැහැදිළි වෙයි.

මහනුවර යුගයේ ප්‍රාථමික අධ්‍යාපනය සඳහා කෘති පෙළක් භාවිත විය. අධ්‍යාපනයට පිවිසෙන ළපටි ශික්‍ෂකයාට අක්‍ෂර, අක්‍ෂරෝච්චාරණය හා ලේඛනය සම්බන්ධයෙන් විධිමත් අවබෝධයක් ලබා දීම ඉලක්ක කොටගෙන මෙම කෘති පෙළ සකස් විය. මේ අනුව

1. හෝඩිය
2. නම්පොත
3. මඟුල් ලකුණ
4. ගණදෙවි හෑල්ල
5. වදන්කවි පොත
6. බුද්ධ ගද්‍යය
7. සකස්කඩය

යන ග්‍රන්ථාවලිය මෙම යුගයේ සම්ප්‍රදායික භාෂා අධ්‍යයනය සඳහා භාවිත වූ බව විද්වතුන් අතර පොදුවේ පිළිගැණුන කරුණකි.

මෙම ග්‍රන්ථාවලියේ දෙවන කෘතිය වන නම්පොත හෙවත් විහාර අස්න හෝඩිය උගෙනීමෙන් පසු ව අක්‍ෂරාභ්‍යාසයෙහි යෙදෙන නවකයාට ලිහිල් අක්‍ෂර සංයෝගයෙන් යුත් වචන උච්චාරණය හුරු කිරීමට භාවිත වූ ග්‍රන්ථයකි. මහනුවර යුගයේ ජනප්‍රිය වූ බෞද්ධ සිද්ධස්ථාන හා ඓතිහාසික ස්ථාන නාමාවලියක් ලෙස මෙම පොත රචනා වී ඇති හෙයින් නම්පොත-නම්ගම්පොත-විහාර අස්න ආදී විවිධ නම්වලින් හඳුන්වා ඇත. මෙහි ස්ථාන නාම 267ක් හඳුනාගත හැකි අතර වර්තමාන පළාත් බෙදීම් අනුව මෙම ස්ථාන පහත පරිදි වෙන් කළ හැකි බව සමහර විද්වතුන් විසින් පෙන්වා දී ඇත.

මධ්‍යම පළාත	75
සබරගමු පළාත	46
වයඹ පළාත	43
බස්නාහිර පළාත	35
උතුරු මැද පළාත	30
දකුණු පළාත	14
උතුරු පළාත	12
ඌව පළාත	7
නැගෙනහිර පළාත	5

මෙම ස්ථාන අතුරින් වැඩි ප්‍රමාණයක් මධ්‍යම පළාතේ ස්ථානගත වන බව හඳුනාගත හැකි වෙයි. එහෙත් මෙහි දැක්වෙන සමහර ස්ථාන හඳුනාගැනීමේ දී විද්වතුන් අතර විවිධ මතභේද පවත්නා බවත් පෙනී යයි.

ඉහත පෙන්වා දුන් පරිදි මහනුවර යුගයේ ජනප්‍රිය ආධ්‍යාපනික ග්‍රන්ථයක් වූ නම් පොත කවරෙකු විසින් ප්‍රබන්ධ කළා ද යන්න නිශ්චිත ලෙස තහවුරු කිරීම සඳහා තොරතුරු මේ වන තෙක් ලැබී නොමැත. එහෙත් මෙම පොත මහනුවර යුගයේ විද්වතෙක් වශයෙන් ප්‍රසිද්ධියක් ඉසිළූ අත්තරගම රාජගුරු බණ්ඩාරයන්ගේ ප්‍රබන්ධයක් බව සමහරෙකුගේ අදහසයි.  මෙම ග්‍රන්ථයේ දැක්වෙන ස්ථාන අතුරින් වැඩි ප්‍රමාණයක් මහනුවර ආශ්‍රිත ස්ථාන බැවින් මෙම ග්‍රන්ථය රචනා කිරීම ද මහනුවර අවට ජීවත් වූ විද්වතෙකුගේ කාර්යයක් බව සිතීමට හැකියාව ලැබේ.

නම්පොතේ දැක්වෙන මහනුවර යුගයේ ජනප්‍රිය වූ එම ස්ථාන අද දවස වන විට ලාංකේය ස්පර්ශණීය සංස්කෘතික උරුමයේ නියොජනයන් බවට නිතැතින් ම පත් වී ඇත. එබැවින් ඔැ්ර්‍ප්රජය්ැදකදටහගකන කණ්ඩායමේ මෙම උත්සාහය මෙම උරුමස්ථාන සම්බන්ධයෙන් ගද්‍යමය හා රූපමය ආඛ්‍යානයක් ගොඩනැඟීමයි.

නම්පොතේ තැන්

සගම	නාථගම	ගඩලාදෙණිය	දෙල්ගමුව
පස්ගම	සංවැල්ල	විජයොත්පාය	බටුගෙදර
අරත්තන	කඩිකාව	අභය ගිරි විහාරය	දෙනවක
මාදන්වල	මලගණේ	ජේතවන විහාරය	සබරගමුව
විල්වල	කබල්ලෑලෙන	කපිල විහාරය	ගිලීමලය
කඩදොර	නියඳවනේ	ඉසිපතනාරාමය	සමන්තකූට පර්වතය
මොරපාය	නාගල විහාරය	කුසිනාරාමයේ – සිටිපිළිම ගෙය	දිවාගුහාව
දිඹුල	රැස්වෙහෙරුව	පූර්වාරාමය	බල්ලාහෙල
පුසුල්පිටිය	තලන්ගමුව	දක්‍ෂිණාරාමය	සිඳගල
නියම්ගම්පායස්ථානය	පෙරියකඩුව	පශ්චිමාරාමය	කළුගමුව
වල්වාසගොඩ	දේවගිරි විහාරය	උත්තරාරාමය	ගංගාතිලක විහාරය
සැලව	සංගමු විහාරය	සළුමිණිසෑය	කුඹල්ඔළුව
අරම	උතුරුපවු විහාරය	සිළුමිණිසෑය	අලුදෙණිය
මැදිළිය	බුජස්ලෙන	දෙමළ මහා සෑය	කොටකේදෙණිය
දික්පිටිය	යාම්ලෙන	පොළොන්නරු විහාරය	ඉලුපැන්දෙණිය
භම්පනේ	ජයකඩුලෙන	සුළුන්නරු විහාරය	සේනදෙණිය
කාරියගම	සැඟෑලෙන	සිතුල්පවු විහාරය	නිග්ගම්මන
දඩගමුව	කුඹුරුලෙන	ධනංජය විහාරය	අරත්තන
අළුත් නුවර	රිදීලෙන	කුකුළුවා විහාරය	සන්තානාගොඩ
පරණ නුවර	රම්බඩගල්ල	දිඹුලාගල් විහාරය	වේගිරිය
මාවෙල	දෙල්විට	නකා වෙහෙර	ඇම්බැක්ක
මාකඩවර	විල්ගම	මියුඟුණා වෙහෙර	වටදාගෙය
හිඟුල	අස්ගිරිය	සොරොන්නා තොට	දැලිවෙල
කප්පාගොඩ	රුසීගම	බදුලු වෙහෙර	ගඟුල්දෙණිය
පදීදොර	ඇම්බැක්ක	යුදඟනා පිටිය	උරුලෑදෙණිය
උතුරාවල	මිලිලවාණය	රුහුණුබද කතරගම	කොටබෝගොඩ
අම්බුළුගල	බඹාවිහාරය	උග්ගල් අළුත්නුවර	රම්මුංගොඩ
දනගිරිගල	රන්ගිරිදඹුල්ල	තඹගමුව	දෙල්දෙණිය
වාගිරිගල	සීගිරිය	මුල්ගිරිය	මැණික්දිවෙල
ලෙනගල	කලාවැව	ඔවාගිරි විහාරය	මොනරාගොඩ
අලවතුර	බළල්ලෑව	දෙවිනුවරෙහි – දිව්‍යරාජ භවනය	කොළුගල
වතුර	අනුරාධපුරයෙහි ශ්‍රී මහාබොධීන් වහන්සේ	ඔත්පිළිම ගෙය	වල්ගමිපාය
මාකුරාව	ලෝවා මහා ප්‍රාසාද ස්ථානය	ගල්ගණේ	දම්තොටවතුර
කවුඩුගම	මිරිසවැටි විහාරය	වැලිගම අග්‍රබෝධි විහාරය	සියඹලාගොඩ
බිසෝවෙල	අභයගිරි විහාරය	පරණගොඩ විහාරය	දොඩම්වෙල
දැදිගම	දෙනා නඛය	තොටගමු විහාරය	දියකෙළිනාවල
අරන්දොර	භගිර නඛය	ගලපාත විහාරය	සූරියගොඩ
දොරවක	රත්නමාලි චෛත්‍යය	බෝධිමලු විහාරය	කොබ්බෑකඩුව
මඩබඩවිට	ථූපාරාම චෛත්‍යය	වනවාස විහාරය	ගන්නෝරුව
තොටගෙදර	මිහින්තලය	බෙම්වෙහෙර	කුළුගම්මන
මදුරුපිටිය	අටසැටලෙන	බෙම්තොට	මාගම්මන
අත්තනගල්ල	නිතුපත්පාන	කළුතොට	අත්තරගම
ඌරාවෙල	සුරුලුමහමුනියාව	සොරණ	මැදවෙල
ගොඩගෙදර	මුන්නේස්සරම	විසිදාගම	ගල්ලෑල්ල
දොරණෑගොඩ	ඇත්තල	කොතලාවල	දොළපීල්ල
යටවත්ත	මක්කම	රඹුක්කන	අලවතුගොඩ
රාගම	මන්නාරම	පානදුරේ දේවාලය	කොහොන
මීගමුව	මාන්තෝට්ටම	බෙල්ලන්විල	තිබ්බොටුවාව
දඹදෙණිය	පොම්පරිප්පුව	පැපිළියාන	ඇඹිල්ල විහාරය
බෙලිගල	මල්විල	නාවින්න	ආලෝක විහාරය
නවගමුව	දෙමළපට්ටනමෙහි නාගකෝවිල	විජයාරාමය	කුරුවාබෝගම්බර
බමුණුගම	කදුරුගොඩ විහාරය	සුභද්‍රාරාමය	කඩුවෙල
වට්ටාරම	තෙලිපොල	ජයවර්ධන කොට්ටයෙහි – ඔත්පිළිම ගෙය	දුනුවිල
වතුදෙණිය	මල්ලාගම	ෂන්මුඛ දේවාලය	ඇඹෙල
පුහුරිය	මිණිවන්ගොමු විහාරය	කිත්සිරිමෙවන් කැළණිය	නිත්තවෙල
ගල්බඩගම	තන්නි දිවයින	රජමහා කැළණිය	සිරිමල්වත්ත
කොල්ලුර	අග්නි දිවයින	විභීෂණ දේවාලය	අමුණුගම
ඔකඳපළ	නාග දිවයින	වැලිවිට	ගංගාරාම විහාරය
උඩපළ	පුවඟු දිවයින	බොල්ලෑගල	සෙංකඩගල
අල්ගම	කාර දිවයින	සංවැල්ල	අළුත් විහාරය
නවකෙළගමුව	මොල්ලියාවල	සේවාගම	පරණ විහාරය
ඇත්කඳ විහාරය	තිරිකුණාමලය	දිසාලති නුගය	නාගවිමානය
කුරුණෑගල	විල්ගම් වෙහෙර	කඩුදෙවොල	උපෝසථාරාමය
කුරුවෙණියාගල	තිස්ස මහ වෙහෙර	බෝමිරිය	ශ්‍රී දංෂ්ට්‍රා දළදා මන්දිරය
ආඳාගල	ඉලන්දගොඩ	කෙහෙල්බටුවාව
ඉබ්බාගල	කදුරුකොට්ටයෙහි ඇතුබඳය	අතුරුගිරි විහාරය
යක්දෙස්සාගල	ලංකාතිලකය	දෙනගමුව

ඇතුළු වූ සියලු විහාර දේවාලයවල අධිගෘහිත දෙවි මහරජාණන් තමනුත්, තමන්ගේ සහ පිරිවර දෙවියනුත් සන්දෘෂ්ට සම්භක්ත දෙවියනුත්, උපවෙනෙහි දෙවියනුත්, නොහැර කැඳවාගෙන මඞ්ගල සූත්‍රාදි බණ අසනු පිණිස ඊම සමග මහා සඞ්ගයා වහන්සේට අභිමත දෝ, අභිමත දෝ, අභිමත දෝ ! අභිමත යි, අභිමත යි, අභිමත යි ! සමග මහා සඞ්ඝයා වහන්සේ සඟ ව වදාළ මෙහෙවර සඞ්ඝාණත්තිය නූගුළුවා ඉයැ යුතු.

නම්පොත නිමි.

පරිශිලන

අභයවර්ධන, එච්. ඒ. පී.
1996    -    කඩයිම්පොත් විමර්ශනය, සංස්කෘතික දෙපාර්තමේනතුව, කොළඹ.

නම්පොත (බ. ආනන්දමෛත්‍රෙය හිමි)
2008    -    පැරණි අකුරු කරවන පොත් පෙළ, මොඩන් පොත් සමාගම, නුගේගොඩ.

විජයශ්‍රීවර්ධන, වී.
-    සිංහල භාෂාධ්‍යයන සම්ප්‍රදාය හා පාඨ්‍ය ග්‍රන්ථ (මහනුවර යුගය) ඇස්. ගොඩගේ සහ සහෝදරයෝ, කොළඹ

සම්බන්ධිත ලිපි:

මැදවල රජමහා විහාරය

Posted in නම් පොත හෙවත් විහාර අස්න